Gà chín cựa không phải là loài vật chỉ tồn tại trong truyền thuyết Việt Nam mà hoàn toàn có thật. Hơn nữa, linh vật này còn giúp người dân huyện Tân Sơn, Phú Thọ phát triển kinh tế.
Gà chín cựa tướng mạo oai vệ, bộ lông ngũ sắc ấn tượng, mào đỏ như máu, đôi mắt tinh tường, đuôi cong tựa cầu vồng, tiếng gáy khỏe. Điểm đặc biệt ở giống gà này là có rất nhiều cựa, mội bên chân đều có 4 – 5 cựa dài ngắn khác nhau. Trong số đó thì cựa trên cùng có cấu tạo hoàn toàn từ sừng.
Gà chín cựa là một chiến binh hùng dũng và dữ tợn. Khi gặp đối thủ, chúng sẽ xù lông ngay lập tức và tung ra những đòn hiểm hóc đủ để hạ knock out hay kết liễu mạng sống.
Anh Đặng Văn Dũng, kê sư nuôi gà chín cựa ở xã Tân Phú chia sẻ với https://traiga.vn/ rằng, giống gà này thường được người Mường dùng làm vật cúng trong những dịp quan trọng. Vào năm mới, người Mường sẽ tập trung tại nhà ngài và dâng lên tổ tiên của mình lễ vật thể hiện mong ước. Đây cũng là lúc trai gái trong làng cùng múa điệu múa Mỡi, một nét đặc sắc trong văn hóa người Mường huyện Tân Sơn.
Người dân xã Tân Phú nuôi gà chín cựa theo hình thức thả tự nhiên. Chính vì vậy, những con gà này rất khỏe, ít bệnh và dễ dàng thích nghi với nhiều môi trường sống khác nhau. Gà chín cựa rất thông minh, chúng tự biến lên rừng để kiếm ăn, tối tìm đường trở về nhà ngủ.
Gà chín cựa ở Tân Sơn sở hữu ngoại hình nhỏ nhắn, con lớn nhất chỉ nặng khoảng 2.5kg. Vì tỷ lệ ấp trứng của giống gà này không cao nên số lượng của chúng đang suy giảm. Gà chín cựa hiện đang trở thành một giống gà quý hiếm được nhiều người săn đón.
Giá gà chín cựa nằm trong khoảng 1.2 – 1.5 triệu đồng mỗi cặp. Con nào vừa đủ tuổi và cân nặng là cho xuất chuồng ngay. Tết năm nào số lượng đơn cũng cháy hàng, không đủ cung ứng cho thị trường.
Đối với những nhà sưu tập gà, họ sẵn sàng chi đến hàng chục triệu đồng mua về làm cảnh hoặc chơi tết. Hiện tại, trại gà của anh Dũng có 5 con gà đủ 9 cựa và nhiều cặp gà lộc – phát (trống 8 cựa, mái 6 cựa). Tất cả những con gà này đều đã được đặt hàng với giá hàng chục triệu đồng.
Vào năm 2012, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Danh mục bổ sung nguồn gen vật nuôi quý hiếm cần được bảo tồn, trong đó có giống gà nhiều cựa Phú Thọ. Việc này giúp tăng thêm giá trị cho gà chín cựa, đồng thời khuyến khích người dân nhân giống và phát triển kinh tế địa phương.
